هوش مصنوعی محدود یا Narrow AI، نوعی از هوش مصنوعی است که برای انجام وظایف خاصی طراحی شده است. این نوع هوش مصنوعی در مقابل هوش مصنوعی عمومی (AGI) قرار دارد که قادر به انجام وظایف متنوع و چندگانه‌ای است. هوش مصنوعی محدود در بسیاری از زمینه‌ها کاربرد دارد و به سرعت در حال گسترش است.
کاربردهای هوش مصنوعی محدود artificial narrow intelligence
1. پردازش زبان طبیعی (NLP)
یکی از مهم‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی محدود، پردازش زبان طبیعی است که به ماشین‌ها امکان می‌دهد زبان انسانی را درک و پردازش کنند.
- چت‌بات‌ها: چت‌بات‌ها می‌توانند به سوالات مشتریان پاسخ دهند، راهنمایی کنند و مشکلات رایج را حل کنند. برای مثال، چت‌بات‌های بانکی به مشتریان کمک می‌کنند تا مانده حساب خود را بررسی کنند یا تراکنش‌های اخیر را مشاهده کنند.
- ترجمه زبان: ابزارهای ترجمه مانند گوگل ترنسلیت از هوش مصنوعی برای ترجمه متن‌ها به زبان‌های مختلف استفاده می‌کنند.
- تحلیل احساسات: ابزارهای تحلیل احساسات می‌توانند احساسات موجود در نظرات کاربران در شبکه‌های اجتماعی یا بازخوردهای مشتریان را تحلیل کنند.
2. تشخیص چهره
تشخیص چهره یکی دیگر از کاربردهای گسترده هوش مصنوعی محدود است.
- امنیت: سیستم‌های امنیتی از تشخیص چهره برای شناسایی افراد و جلوگیری از دسترسی غیرمجاز استفاده می‌کنند.
- موبایل: بسیاری از گوشی‌های هوشمند از فناوری تشخیص چهره برای باز کردن قفل دستگاه استفاده می‌کنند.
- شبکه‌های اجتماعی: فیسبوک از هوش مصنوعی برای شناسایی و تگ کردن افراد در عکس‌ها استفاده می‌کند.
3. سیستم‌های توصیه‌گر
سیستم‌های توصیه‌گر یکی از پرکاربردترین انواع هوش مصنوعی محدود هستند.
- فروشگاه‌های آنلاین: آمازون و دیگر فروشگاه‌های آنلاین از سیستم‌های توصیه‌گر برای پیشنهاد محصولات به مشتریان استفاده می‌کنند.
- پلتفرم‌های پخش ویدئو: نتفلیکس و یوتیوب از سیستم‌های توصیه‌گر برای پیشنهاد ویدئوها و فیلم‌های متناسب با سلیقه کاربران استفاده می‌کنند.
- موسیقی: اسپاتیفای و دیگر پلتفرم‌های موسیقی از سیستم‌های توصیه‌گر برای پیشنهاد آهنگ‌های جدید به کاربران بهره می‌برند.
4. خودروهای خودران
هوش مصنوعی محدود نقش حیاتی در توسعه خودروهای خودران ایفا می‌کند.
- مسیریابی: خودروهای خودران از هوش مصنوعی برای تعیین بهترین مسیر استفاده می‌کنند.
- تشخیص موانع: این خودروها با استفاده از حسگرها و الگوریتم‌های هوش مصنوعی، موانع را شناسایی کرده و از برخورد جلوگیری می‌کنند.
- تصمیم‌گیری: خودروهای خودران قادر به تصمیم‌گیری‌های فوری در مواقع اضطراری هستند، مانند ترمز کردن ناگهانی یا تغییر مسیر برای اجتناب از برخورد.
5. پزشکی و بهداشت
هوش مصنوعی محدود تحولی بزرگ در حوزه پزشکی و بهداشت ایجاد کرده است.
- تشخیص بیماری: الگوریتم‌های هوش مصنوعی قادر به تحلیل تصاویر پزشکی مانند ماموگرافی، سی‌تی اسکن و ام‌آر‌آی برای تشخیص بیماری‌هایی مانند سرطان هستند.
- مدیریت پرونده‌های پزشکی: سیستم‌های مدیریت پرونده‌های پزشکی از هوش مصنوعی برای سازماندهی و تحلیل داده‌های بیماران استفاده می‌کنند.
- تجویز دارو: برخی از سیستم‌های هوش مصنوعی می‌توانند بر اساس داده‌های بیمار، داروهای مناسب را تجویز کنند.
6. مالی و بانکی
هوش مصنوعی محدود در بخش مالی و بانکی نیز کاربردهای فراوانی دارد.
- تشخیص تقلب: سیستم‌های هوش مصنوعی قادر به شناسایی الگوهای مشکوک در تراکنش‌ها و تشخیص تقلب‌های مالی هستند.
- مدیریت سرمایه‌گذاری: برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری از هوش مصنوعی برای تحلیل بازار و پیشنهاد سرمایه‌گذاری‌های مناسب استفاده می‌کنند.
- خدمات مشتری: بانک‌ها از چت‌بات‌ها برای پاسخگویی به سوالات مشتریان و ارائه خدمات بانکی استفاده می‌کنند.
7. تولید و صنعت
در صنعت و تولید نیز هوش مصنوعی محدود کاربردهای گسترده‌ای دارد.
- کنترل کیفیت: سیستم‌های هوش مصنوعی می‌توانند کیفیت محصولات را در خطوط تولید نظارت کنند و نقص‌ها را شناسایی کنند.
- پیش‌بینی نگهداری: هوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل داده‌های ماشین‌آلات، زمان‌های مورد نیاز برای نگهداری و تعمیرات را پیش‌بینی کند.
- اتوماسیون: روبات‌های صنعتی با استفاده از هوش مصنوعی می‌توانند وظایف پیچیده‌ای را در خطوط تولید انجام دهند.
نمونه‌هایی از هوش مصنوعی محدود
1. دستیارهای مجازی
دستیارهای مجازی مانند الکسا، گوگل اسیستنت و سیری از نمونه‌های بارز هوش مصنوعی محدود هستند که برای پاسخ به سوالات، انجام وظایف و کنترل دستگاه‌های هوشمند طراحی شده‌اند.
2. برنامه‌های تشخیص بیماری
برنامه‌های پزشکی و تشخیصی از هوش مصنوعی محدود برای تحلیل تصاویر پزشکی و تشخیص بیماری‌ها استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، برنامه‌های تشخیص سرطان پستان که با استفاده از تصاویر ماموگرافی کار می‌کنند.
3. فیلترهای ایمیل
سیستم‌های فیلترینگ ایمیل از هوش مصنوعی محدود برای شناسایی و جدا کردن ایمیل‌های اسپم و مشکوک استفاده می‌کنند.
تفاوت بین هوش مصنوعی محدود و عمومی
هوش مصنوعی محدود (Narrow AI)
- وظایف خاص: طراحی شده برای انجام وظایف خاص و محدود.
- محدودیت: قادر به انجام وظایف خارج از حیطه‌ی تعیین شده نیست.
- مثال‌ها: دستیارهای مجازی، سیستم‌های توصیه‌گر، تشخیص چهره.
هوش مصنوعی عمومی (AGI)
- وظایف متنوع: قابلیت انجام وظایف متعدد و متنوع، مشابه انسان.
- انعطاف‌پذیری: قادر به یادگیری و انطباق با وظایف جدید و ناشناخته.
- مثال‌ها: هوش مصنوعی عمومی هنوز در مرحله تحقیق و توسعه است و نمونه‌های عملی ندارد.
مزایا و معایب هوش مصنوعی محدود
مزایا
- کارایی بالا: در انجام وظایف خاص بسیار کارآمد است.
- دقت: توانایی انجام وظایف با دقت و سرعت بالا.
- قابلیت پیش‌بینی: قابلیت پیش‌بینی و تحلیل دقیق بر اساس داده‌های موجود.
معایب
- محدودیت در وظایف: تنها قادر به انجام وظایف خاص و محدود است.
- عدم انعطاف‌پذیری: نمی‌تواند به راحتی با وظایف جدید و ناشناخته سازگار شود.
- وابستگی به داده‌ها: نیازمند داده‌های بزرگ و متنوع برای آموزش و عملکرد بهینه است.
نتیجه‌گیری
هوش مصنوعی محدود (Artificial Narrow Intelligence یا ANI) با وجود محدودیت‌های خود، در حال حاضر یکی از مهم‌ترین ابزارهای تکنولوژیکی در بسیاری از زمینه‌هاست. با توسعه و پیشرفت بیشتر در این زمینه، انتظار می‌رود که کاربردهای جدیدی از این نوع هوش مصنوعی به وجود آید و نقش آن در زندگی روزمره ما بیش از پیش افزایش یابد.
منابع
- Artificial Intelligence: Definition and Background | SpringerLink
- Current and Near-Term AI as a Potential Existential Risk Factor
- A thousand brains: toward biologically constrained AI
